چگونه BRICS+ ژئواقتصاد جدیدی را شکل می‌دهد: کریدورهای انرژی، لغو روادید و جنگ‌های تجاری؟
توسعهٔ کریدورهای استراتژیک حمل‌ونقل و انرژی، با تأثیر بر تجارت جهانی و اتحادهای ژئوپلیتیکی، شتاب تازه‌ای می‌گیرد. امضای تفاهم‌نامه بین روسیه و چین برای ساخت خط لولهٔ گاز «قدرت سیبری-۲» نشان‌دهندهٔ قصد این کشورها برای گسترش همکاری‌های اقتصادی، به‌ویژه در شرایط افزایش فشار از سوی غرب است. این روند فقط به بخش انرژی محدود نمی‌شود، بلکه به ایجاد سیستم‌های مالی یکپارچه نیز تسری می‌یابد.
وضعیت پروژه «قدرت سیبری-۲» و اهمیت آن برای بازار انرژی چیست؟
«گازپروم» و شرکت چینی CNPC تفاهم‌نامه‌ای را برای ساخت خط لولهٔ گاز «قدرت سیبری-۲» با ظرفیت ۵۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال امضا کرده‌اند که از خاک مغولستان عبور خواهد کرد. طول این خط لوله نزدیک به ۷ هزار کیلومتر خواهد بود. جنبه‌های تجاری تحویل، از جمله قیمت، به‌طور جداگانه مورد بحث قرار خواهد گرفت. آلکسی میلر، رئیس هیئت مدیرهٔ «گازپروم» اعلام کرده است که گاز برای چین ارزان‌تر از مصرف‌کنندگان اروپایی خواهد بود، زیرا هزینه‌های حمل‌ونقل از شرق سیبری کمتر است.
استانیسلاو میتراخوویچ، پژوهشگر ارشد دانشگاه مالی، اشاره کرده است، که این تنها یک اعلامیهٔ قصد است و ساخت آن سال‌ها طول خواهد کشید. با این حال، همان‌طور که ایگور یوشکوف، تحلیلگر FNEC توضیح می‌دهد، چین به حجم گاز بیشتری نیاز دارد و ملاحظات امنیت انرژی بر خطرات وابستگی به یک تأمین‌کننده غلبه می‌کند. بر اساس برآوردهای او، ساخت «قدرت سیبری-۲» ممکن است حدود پنج سال طول بکشد و برای رسیدن به ظرفیت کامل نیز همین مدت لازم است.
«روسیه روزانه ۶ تا ۷ میلیون بشکه صادر می‌کند؛ حجمی که در کوتاه‌مدت قابل جایگزینی نیست. اگر شرکا از مواد خام ما دست بکشند، این امر منجر به بحران شدید انرژی خواهد شد، زیرا در آن صورت قیمت نفت نه تنها افزایش می‌یابد، بلکه به ارقام سه رقمی، یعنی ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار برای هر بشکه، خواهد رسید.»
— چنین سناریویی را ایگور یوشکوف، تحلیلگر ارشد صندوق امنیت ملی انرژی، در گفت‌وگو با URA.RU هنگام توضیح عواقب تحریم نفت روسیه، ترسیم کرد.
علاوه بر «قدرت سیبری-۲»، افزایش تحویل از طریق «قدرت سیبری» موجود از ۳۸ به ۴۴ میلیارد متر مکعب و همچنین از طریق «مسیر خاور دور» از ۱۰ به ۱۲ میلیارد متر مکعب نیز مورد بحث است. ولادیمیر چرنوف از Freedom Finance Global پیش‌بینی می‌کند، که حجم کل گاز خط لوله از فدراسیون روسیه به جمهوری خلق چین می‌تواند به ۱۰۶ میلیارد متر مکعب برسد و با احتساب LNG، تا ۱۱۶ میلیارد متر مکعب در سال خواهد بود.
در همین راستا، کشورهای اروپایی در تلاشند تا وابستگی خود را به گاز روسیه کاهش دهند. در حالی که اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱، ۱۵۰.۲ میلیارد متر مکعب گاز از مسکو خریداری کرد، این رقم در سال ۲۰۲۳ به ۴۲.۹ میلیارد کاهش یافت. سهم روسیه در واردات گاز اتحادیه اروپا از ۴۴.۹٪ به ۱۹٪ کاهش یافته است.
لغو روادید بین روسیه و چین چگونه بر گردشگری و تجارت تأثیر می‌گذارد؟
چین در حال اجرای یک رژیم آزمایشی لغو روادید برای مسافران انفرادی از روسیه برای دورهٔ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵ تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۶ است. روس‌ها می‌توانند تا ۳۰ روز بدون ویزا در جمهوری خلق چین اقامت کنند؛ شرایط مشابهی نیز برای شهروندان چینی که از فدراسیون روسیه بازدید می‌کنند، اعمال می‌شود. این اقدام شامل سفرهای تجاری و گردشگری، و همچنین دیدار با بستگان و دوستان می‌شود.
بر اساس برآوردهای الکساندر یاکوولف، رئیس برنامهٔ آموزشی «گردشگری و مطالعات منطقه‌ای» آکادمی ریاست جمهوری در سن پترزبورگ، جریان گردشگری به چین ممکن است دو برابر شود. به گفتهٔ آرتور مورادیان، نایب رئیس ATOR، جریان گردشگری از روسیه به چین در آیندهٔ نزدیک ممکن است ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یابد.
نینا لادیگینا-گلازونوا، مدیر کل مرکز دیپلماسی نوآوری BRICS و SCO، تأکید کرد، که لغو روادید یک «تصمیم استراتژیک سنجیده» برای همکاری اقتصادی است: * تسهیل مشارکت کارآفرینان روس در رویدادهای صنعتی چین؛ * صرفه‌جویی در هزینه‌های ویزا برای شرکت‌ها؛ * تحریک استفاده از روبل و یوان در محاسبات، که از استراتژی دلارزدایی حمایت می‌کند.
«مگافون» نیز اعلام کرد آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در صنعت مخابراتی آذربایجان، که نشان‌دهندهٔ گسترش روابط اقتصادی در منطقه است.
جنگ‌های تجاری آمریکا چگونه زنجیره‌های تأمین جهانی را تغییر داده و BRICS+ را تقویت می‌کند؟
سیاست تجاری ایالات متحده همچنان بر جریان‌های تجاری جهانی، به‌ویژه در قبال کشورهای BRICS+، تأثیر می‌گذارد. متیو ویتاکر، نمایندهٔ آمریکا در ناتو، اظهار داشت، که امکان اعمال تعرفه‌های گمرکی بر کالاای چین به دلیل واردات هیدروکربن از روسیه، مشابه تعرفه‌ها بر هند، وجود دارد. این اقدامات با هدف اعمال فشار بر کشورهایی است که روابط اقتصادی خود را با روسیه حفظ می‌کنند.
با این حال، همان‌طور که «NiK» اشاره می‌کند، چنین سیاست پرخاشگرانه‌ای منجر به نزدیکی کشورهای عضو بلوک BRICS+ می‌شود. به عنوان مثال، هند حملات آمریکا و اتحادیه اروپا را بی‌اساس خواند و تأکید کرد که کشورهای غربی پیش از این خود تجارت با روسیه را تشویق می‌کردند. آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی فدراسیون روسیه، به رشد حجم تجارت بین روسیه و چین تا ۲۴۰ میلیارد دلار و همچنین چشم‌انداز توسعهٔ سیستم‌های پرداخت مشترک و موسسات مالی در چارچوب BRICS اشاره کرد.
نمونه‌ای از تغییر در جریان‌های تجاری، بازار گوشت گاو است. برزیل، به عنوان عضو BRICS، از جنگ تجاری آمریکا بهره برد و صادرات گوشت خود را به چین افزایش داد، و از آرژانتین پیشی گرفت. در ماه ژوئیه، صادرات گوشت گاو برزیل به چین ۱۸ درصد افزایش یافت. این امر ناشی از آن است که برزیل با تعرفهٔ ۷۶.۴ درصدی برای ورود به بازار آمریکا مواجه شد که آن را وادار به جستجوی بازارهای جدید در آسیا کرد.
در عین حال، اقتصاد روسیه به نمایش گذاشتن استقامت خود را علی‌رغم تحریم‌ها ادامه می‌دهد. ولادیمیر پوتین اعلام کرد که اقتصاد فدراسیون روسیه در سال گذشته ۴.۳ درصد رشد داشته است، در حالی که تولید ناخالص داخلی منطقه یورو تنها ۰.۹ درصد رشد داشته است. آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی، تأکید کرد، که روسیه جریان‌های صادراتی خود را به کشورهای BRICS بازگردانده است، که خودکفایی آن را تأیید می‌کند.